Wat is enterprise architecture eigenlijk
Wat enterprise architectuur is zie je als je het omdraait, het is de architectuur van een bedrijf. Dit vakgebied is ontstaan vanuit de IT-afdelingen. De IT oplossingen zijn zo geïntegreerd geraakt met de bedrijfsafdelingen en de bedrijfsprocessen dat je IT-oplossingen al lang niet meer als apart onderdelen kunt ontwerpen. Enterprise architectuur richt zich daarom op het totaal ontwerp van een bedrijf, een samenwerking van de menselijke ‘systemen’ en IT ‘systemen’.
In het verleden was het strategisch vormgeven van een bedrijf vooral het aandachtsgebied van bestuurders en managers. Maar omdat steeds meer bedrijfsactiviteiten ‘verstopt’ zitten in IT systemen kun je een bedrijf niet meer beoordelen en aansturen door alleen maar naar de fysieke afdelingen en de bedrijfsprocessen te kijken. Het is bijna niet meer voor te stellen hoeveel IT-systemen onderling met elkaar ‘praten’ en zo voor autonome bedrijfsactiviteiten zorgen.
Fysieke en virtuele bedrijfsactiviteiten
Er moet dus een manier gevonden worden om de fysieke (zichtbare) en virtuele (onzichtbare) bedrijfsactiviteiten beide in combinatie te kunnen beoordelen, vorm te geven en te bewaken op een strategische niveau. Enterprise architectuur probeert dat als vak en als product te doen.
Enterprise architectuur moet dus het bedrijf in zijn fysieke en virtuele vorm zichtbaar maken. Het belangrijkste product van enterprise architectuur zijn architectuur uitwerkingen op basis van strategische doelstellingen. Hoe zou een gewenste verandering op basis van een bedrijfsstrategie er uit kunnen zien? Bestuur en management kunnen zo zien hoe de nieuwe organisatie (fysiek en virtueel) kan functioneren en op basis daarvan plannen bijstellen of projectopdrachten laten formuleren.
Strategie en Tactiek
Enterprise architectuur richt zich daarmee op ondersteuning van strategie en tactiek, hoe moet het er uit gaan zien en met welke veranderingen op de bestaande situatie kunnen we dat bereiken. Daarmee is enterprise architectuur iets van de lange termijn. Maar wacht even, tegenwoordig komt er geen einde meer aan verandering, bedrijven zijn continue bezig zichzelf opnieuw in te richten en aan te passen. Enterprise architectuur moet daarom een vak zijn met een continue karakter dat inzicht moet kunnen geven in dat wat vandaag is, dat wat vandaag verandert en dat wat we morgen zouden moeten veranderen.
Niet zo’n goede naam
Bovenstaande is een mooie omschrijving van hoe enterprise architectuur aan de strategische doelen van de organisatie kan bijdragen. In de praktijk is deze rol bij veel bedrijven nog lang niet zover ontwikkeld, daarnaast is het vakgebied zelf ook nog niet volwassen genoeg. Dit zorgt ervoor dat enterprise architectuur in zijn algemeenheid geen goede naam heeft.
De complexiteit van enterprise architectuur
Gerben Wierda beschrijft in zijn boek ‘Chess and the art of Enterprise Architecture’ waarom het een moeilijk vakgebied is en waarom bedrijven moeite hebben het vakgebied serieus te nemen en het succesvol in te zetten.
De vergelijking die Wierda maakt is die van een schaakspeler versus een enterprise architect. De schaakspeler heeft zijn bord, zijn stukken, een set spelregels, een tegenstander en schaakmat als einddoel. De enterprise architect heeft zijn bedrijf, zijn afdelingen en IT-systemen, principes en richtlijnen, een opdrachtgever en een strategisch doel.
Wierda maakt de vergelijking tussen schaker en enterprise architect om aan te geven hoe complex de taak van enterprise architectuur is. De meeste mensen vinden schaken complex en vinden het knap wat een schaakmeester kan. Wierda laat zien dat wat een enterprise architect probeert te doen nog vele malen complexer is.
De verschillen met een schaker
Bij het schaken ken je het schaakbord, bij enterprise architectuur is het bijna onmogelijk het hele bedrijfs- en IT-landschap op enig moment te kennen.
Bij het schaken is er maar een beperkt aantal zetten mogelijk, bij enterprise architectuur is het aantal veranderkeuzes schier oneindig.
Bij het schaken wordt er steeds één stuk verzet, bij enterprise architectuur moet je altijd andere stukken meebewegen om de verandering compleet te maken. Alles is tegenwoordig met alles verbonden.
Bij het schaken staan de stukken op het bord stil terwijl je nadenkt, bij enterprise architectuur verandert het bedrijfs- en IT-landschap terwijl je over de volgende verandering nadenkt.
Bij het schaken zijn er twee spelers die om beurten een zet doen, bij enterprise architectuur zijn er altijd IT-projecten aan het werk en ook de lijnorganisatie zit niet stil maar verbeterd bv. zelf het bedrijfsproces.
Bij het schaken is het doel schaakmat, bij enterprise architectuur probeer je het bedrijfsdoel, de strategie in te vullen, maar die is niet altijd even duidelijk en vast. Het is heel menselijk om je doelen o.b.v. nieuwe inzichten bij te stellen, ook voor bestuurders. Bovendien komt er nooit een einde aan het spel van het bedrijf.
Bij het schaken staan de regels vast, bij enterprise architectuur zijn bedrijfsregels niet altijd vastgesteld, ze veranderen vaak en bovendien komen veel regels van buiten (voornamelijk vanuit de overheid).
Bij het schaken is het spel al eeuwen hetzelfde, bij enterprise architectuur kunnen nieuwe ontwikkelingen het spel ineens compleet op zijn kop zetten.
Bij het schaken kun je winnen, bij enterprise architectuur is het haast onmogelijk aan te tonen dat de voorgestelde architectuur binnen het hierboven geschetste chaotische veld een zinvolle bijdrage heeft geleverd, áls de voorgestelde architectuur al correct gevolgd is.
Tot slot de schaker heeft zijn eigen spel en doet zijn zet, de enteprise architect heeft vaak geen eigen budget om bijvoorbeeld een generieke IT voorzieningen te laten realiseren.
Hoe kan enterprise architectuur succesvol worden
En toch is het de doelstelling van het vakgebied enterprise architectuur om het bedrijfs- en IT-landschap in kaart te hebben en het bedrijf te helpen met ‘the next best move’.
Om enterprise architectuur succesvoller te maken moeten we kijken naar:
a) Hoe om te gaan met complexiteit
b) Het spel van het bedrijf
c) De opdracht aan enterprise architectuur
d) Het toepassen van enterprise architecuur
Vervolg
Deze blog is bedoeld om een gevoel te geven bij het vakgebied enterprise architectuur en de uitdagingen waar het voor staat. In mijn volgende blog ga ik met deze vragen aan de gang, eerst ga ik de vergelijking met een stad maken.
Reactie schrijven